De Schip-Machine en de Drijvende Tuinen
Door Eva Peeters
‘Viele kleine Leute an vielen kleinen Orten, die viele kleine Schritte tun, können das Gesicht der Welt veränderen.’
(Stefan Zweig)
Een indrukwekkend en tegelijkertijd angstaanjagend groot schip komt de binnenwateren van de stad op gevaren. Het bovendek puilt uit van het groen: een jungle van grote en kleine bomen, struiken, planten, groenten, fruit, … woekert over de boeg. Maar de ogen van de mensen worden gezogen naar een stel gigantische grijparmen die boven het bladerdek uit torenen. Als de poten van een drachtige reuzespin van staal, wiens roestige buik groen behaard is, plooien de zilveren kokers schokkerig naar de oevers. Uit elke koker komen kleine, begroeide eilandjes die de vervuilde grond en het water infecteren met wildernisvlekken – als een zuurstofbesmetting die zich uitspreidt over de stad. Binnenin de buik van het schip gaat het er helemaal anders aan toe, daar bevindt zich de echte schat. Geborgen, diep onder het groene dek, komen mensen samen om de essentie te bewaren en verbinding te zoeken, in de stilte van het ruim.
Sinds 2013 werkt kunstenares en activiste Maïssoun Hijazin aan dit steeds verder groeiende project, de ‘Schip-Machine en de Drijvende Tuinen’, een levende artistieke installatie die haar veelvuldige interesses in natuur, landbouw, voeding en antropologie verbindt. Het bevreemdende uiterlijk van de Schip-Machine echoot zowel roestende, vastgelopen scheepswrakken in havens overal ter wereld, als de monsterlijke efficiëntiemachines die de industriële landbouw bevolken. Maar het dreigende industriële uitzicht herbergt een romantische, idealistische missie.
In een tijdperk waarin zondvloeden geen Bijbelse oprispingen meer zijn, zoeken kunstenaars in hun verbeelding naar manieren om de koers van mensheid te helpen wijzigen en om dat wat verloren dreigt te gaan en waardevol is, te bewaren. De Schip-Machine wil in eerste instantie dan ook ondubbelzinnig de wereld veranderen: enerzijds door stedelijke woestijnen opnieuw te vergroenen, anderzijds door de verbinding van de mens met die natuur te herstellen via verhalen en rituelen. Maar de machine herbergt ook de onoverkomelijkheid van klimaatrampen: als de apocalyps daar is, wat willen wij als mens dan meenemen? Welke kostbaarheden willen we bewaren?
De Schip-Machine: het dek
We moeten actie ondernemen – nu! Het schip is zo gebouwd en uitgedacht dat er niet langer getalmd kan worden. Als een groot geweld, wild grijpend en plukkend, oogsten de armen op het schip overal zaden, struiken, bomen en wildernis op haar vaart naar de stad. Daarmee wordt enerzijds het bovendek ingericht als voedselbos en anderzijds wordt het gebruikt om kleine, hexagonale eilandjes van groen te voorzien. Eenmaal in de stad, planten de grijparmen deze eilandjes terug uit. Wanneer de mens zijn weg niet meer vindt naar de wilde natuur, brengt Hijazin de natuur op dramatische wijze naar de mens.
De Schip-Machine: de buik
In de buik van het schip bevindt zich een traag brouwende schat: daar buigen mensen zich samen over dat wat we willen meenemen, welke kostbare zaken we willen bewaren voor de toekomst. Kunnen we ons overgeven en de machtshonger, de controle over de andere, over het leven op deze planeet loslaten? In onze drang om te analyseren, kaderen, verklaren, bewerken, organiseren, beperken trekken we de samenhang, de eenheid in onze samenleving gestaag uiteen. Die samenleving vertoont steeds meer dramatische scheuren, is geperforeerd, en overal lekt de energie weg. Losse eindjes hangen verloren te flapperen in de waan van de dag. In de buik van het Schip wordt er terug verbonden met het collectief onbewuste. Het is een plek van broeden, een mysterieus labo waar essentie wordt bewaard en waar via complexe en grenzeloze activiteiten zin wordt gegeven aan onze wereld. Het niet-weten, het onbekende en onstructureerbare wordt gekoesterd als een waardevolle gids op weg naar een onberekenbare toekomst. En vanuit die borrelende buik sijpelt de wildernis naar buiten.
De krachtmeting
De Schip-Machine draagt willens nillens ook een ironie in zich waar velen vandaag mee worstelen. Is het een menselijke machine die onze planeet weer vruchtbaar moet maken? In deze destructieve tijden lijkt de mens ten koste van zijn eigen voortbestaan volhardend te willen bewijzen dat hij oppermachtig is, een meester-schepper die de natuur in al haar ongrijpbare, onbeheersbare, onverklaarbare wildheid bedwongen heeft. Eerbied voor en een nederige harmonie met de immense natuurkracht hebben plaatsgemaakt voor een tomeloze opwinding over zijn eigen scheppingskracht. Verblind door zijn wonderlijke maar ook eindige en destructieve creaties, lijkt de mens niet te willen zien dat hij met het inperken van die onmetelijke, grenzeloze kracht van de natuur zijn eigen ondergang tekent. De Schip-Machine is als een Trojaans paard dat via de vertrouwde, industriële taal van ijzer en staal deze schijnbare opponent die de natuur intussen is, wil binnensmokkelen in de illusie van het menselijke fort, de stad. Maar heeft de natuur deze Trojaanse list wel nodig? Of is het slechts aftellen tot de balans vanzelf overslaat?
Maïssoun Hijazin is een kunstenares met vele gedaantes (keramist, tekenaar, schilder, activist, …) die als een veelzijdig kristal verschillende vlakken bespeelt. Maar elk vlak is met andere verbonden en is gegroeid vanuit dezelfde kern: een maatschappelijke betrokkenheid, een diepgaande interesse in de mens in al haar facetten en in de natuur, en een uitgebreide creatieve taal. Met de poëtische en tegelijkertijd angstaanjagende Schip-Machine bouwt ze als een wereldverbeteraar slashkunstenaar aan de oppervlakte een speels en wild, idealistisch werk, met een vastberaden ondertoon van verbinding en bewustwording. (Eva Peeters)
 |  |  |
|---|---|---|
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
 |  |